Baskadia

bếp lửa phân tích của Bằng Việt là một tác phẩm văn học giàu cảm xúc, gợi lên những kỷ niệm ấm áp về tình bà cháu và sự gắn bó với quê hương. Được sáng tác vào năm 1963 khi tác giả đang học tập tại Liên Xô, bài thơ không chỉ là dòng hồi tưởng của tác giả về người bà và bếp lửa thời thơ ấu, mà còn là biểu tượng của tình cảm gia đình, tình yêu thương và sự hy sinh thầm lặng. "Bếp lửa" đã sưởi ấm không chỉ tuổi thơ của tác giả, mà còn sưởi ấm cả cuộc đời mỗi người với những giá trị nhân văn sâu sắc. Bài thơ mang đến thông điệp về tình yêu thương vô bờ bến, lòng biết ơn và sự gắn bó với gia đình qua hình ảnh bếp lửa đầy biểu tượng.

1. Bếp lửa - Biểu tượng của tình bà cháu

Ngay từ câu thơ mở đầu, hình ảnh "bếp lửa" đã xuất hiện và trở thành tâm điểm của toàn bộ bài thơ. Trong đời sống thường ngày của người Việt Nam, bếp lửa là một hình ảnh rất quen thuộc, là nơi gia đình quây quần bên nhau, là nguồn sưởi ấm không chỉ về vật chất mà còn về tinh thần. Đối với người cháu trong bài thơ, bếp lửa gợi nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ đầy ắp tình thương yêu của bà:

"Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm"

Hình ảnh bếp lửa "chờn vờn sương sớm" là một hình ảnh sống động, gần gũi. Bếp lửa được bà nhóm lên mỗi sớm mai không chỉ để nấu ăn, mà còn mang theo tình thương yêu, sự quan tâm chăm sóc bà dành cho cháu. Từ đây, bếp lửa trở thành biểu tượng của tình bà cháu ấm áp và gắn bó. Bà không chỉ là người nuôi dưỡng, chăm sóc cháu mà còn là người giữ gìn những giá trị truyền thống gia đình, truyền lửa yêu thương cho các thế hệ sau.

2. Ký ức về bà và những năm tháng tuổi thơ

Trong dòng hồi tưởng của người cháu, hình ảnh bếp lửa không thể tách rời khỏi ký ức về người bà. Ký ức tuổi thơ của người cháu gắn liền với những ngày tháng khó khăn, đói kém nhưng luôn có sự hiện diện của bà bên cạnh:

"Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!"

Những năm tháng tuổi thơ của cháu không dễ dàng, phải trải qua những khó khăn, thiếu thốn và nghèo đói. Hình ảnh mùi khói bếp, khói "hun nhèm mắt cháu" là một chi tiết giàu tính hiện thực, gợi lên cảm giác vừa thân quen vừa khắc nghiệt. Mặc dù cuộc sống vất vả, nhưng bên cạnh người cháu luôn có bà – người luôn chăm sóc, che chở và mang đến sự ấm áp qua ngọn lửa gia đình. Ký ức về bà là những tháng ngày bình yên, được bao bọc trong tình yêu thương vô bờ bến của bà, dù cho hoàn cảnh xung quanh có khó khăn đến đâu.

3. Bà - Người phụ nữ kiên cường và sự hy sinh thầm lặng

Mạch cảm xúc của bài thơ tiếp tục chuyển biến, từ sự hồi tưởng về những năm tháng tuổi thơ gắn bó với cảm nhận về bài thơ bếp lửa, người cháu bắt đầu nhớ về những năm tháng chiến tranh đầy gian khổ. Hình ảnh người bà hiện lên không chỉ là một người phụ nữ tần tảo, chăm lo cho gia đình mà còn là biểu tượng của sự kiên cường, bền bỉ trước những khó khăn của cuộc đời:

"Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
‘Bố ở chiến khu, bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!’"

Trong bối cảnh chiến tranh ác liệt, bà vẫn giữ được tinh thần vững vàng. Ngôi nhà bị giặc đốt cháy, làng mạc tan hoang, nhưng bà vẫn kiên trì dựng lại túp lều tranh để làm nơi nương tựa cho gia đình. Lời dặn dò của bà với người cháu mang đậm sự hy sinh và lòng lo lắng cho con. Bà muốn giữ cho bố của cháu yên tâm công tác ở chiến khu, không muốn làm nặng thêm nỗi lo lắng của người cha đang chiến đấu nơi xa. Qua đó, ta thấy được sự vững chãi, kiên cường của bà trong những lúc khó khăn nhất. Bà không chỉ là người nhóm lửa mà còn là người giữ lửa, giữ cho gia đình được bình yên trong những năm tháng khắc nghiệt của chiến tranh.

4. Bếp lửa - Ngọn lửa của sự sống và tình cảm gia đình

Hình ảnh bếp lửa không chỉ là một công cụ để nấu ăn, sưởi ấm mà còn mang trong mình ý nghĩa sâu sắc hơn. Bếp lửa là ngọn lửa của sự sống, của tình yêu thương và sự gắn bó giữa các thế hệ trong gia đình. Bếp lửa do bà nhóm lên mỗi ngày là biểu tượng của tình bà cháu, là sự ấm áp và tình yêu thương luôn tồn tại trong trái tim người cháu, dù đã trưởng thành và đi xa:

"Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
– Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa?"

Những câu thơ cuối của bài thơ là sự trở về với nỗi nhớ da diết, với lòng biết ơn sâu sắc dành cho bà. Dù cháu đã đi xa, dù cuộc sống hiện tại có bao nhiêu niềm vui mới, nhưng trong lòng cháu vẫn luôn nhớ về bếp lửa và hình ảnh bà bên bếp lửa. Câu hỏi "Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa?" là nỗi niềm khắc khoải, là lòng nhớ thương không nguôi của người cháu khi xa quê. Bếp lửa của bà không chỉ là ngọn lửa vật chất, mà còn là ngọn lửa của tình yêu thương, của sự gắn kết và là nơi trở về trong tâm hồn người cháu.

5. Kết luận

phân tích 2 khổ thơ đầu bài bếp lửa của Bằng Việt là một tác phẩm tuyệt đẹp về tình bà cháu, về tình cảm gia đình và những giá trị truyền thống tốt đẹp của người Việt. Hình ảnh bếp lửa – một biểu tượng quen thuộc và gần gũi – đã được nhà thơ khai thác một cách tinh tế, trở thành biểu tượng của sự ấm áp, của tình yêu thương và sự gắn bó trong gia đình. Qua bài thơ, ta cảm nhận được sức mạnh của tình người, của những kỷ niệm gia đình, của lòng biết ơn và sự hy sinh thầm lặng. "Bếp lửa" không chỉ sưởi ấm tuổi thơ của người cháu mà còn sưởi ấm cả cuộc đời, trở thành ngọn lửa thiêng liêng trong tâm hồn mỗi con người.